Europejska Inicjatywa Miejska – siła napędowa Agendy Miejskiej UE

Europejska Inicjatywa Miejska (EUI) pozostaje centralnym instrumentem polityki spójności wspierającym miasta w wzmacnianiu ich potencjału, wspieraniu innowacji oraz ulepszaniu dostępu do wiedzy i wsparcia UE. Ponieważ miasta wciąż pozostają siłą napędową zrównoważonego rozwoju miejskiego, EUI pełni kluczową rolę, dostarczając im narzędzi, wiedzy i zasobów niezbędnych do skutecznego stawiania czoła wyzwaniom.

Stały dialog z miastami, wspierany przez Agendę Miejską dla UE i EUI

Agenda Miejska UE stawia miasta w centrum procesu kształtowania polityk unijnych. Od 2026 r. Komisja Europejska będzie prowadzić regularne dialogi polityczne z liderami lokalnymi.

Bazując na Agendzie Miejskiej dla UE i pracy partnerstw, dialog ten odegra kluczową rolę w formułowaniu najważniejszych rekomendacji politycznych. Cities Forum, współorganizowane przez EUI i KE, pozostaje główną przestrzenią wymiany polityk i budowania społeczności. Kolejny nabór na miasta-gospodarzy zostanie ogłoszony na początku 2026 r., z myślą o edycji 2027.

EUI będzie też wspierać konsultacje techniczne z praktykami miejskimi, podkreślone w Agendzie Miejskiej UE, zapewniając przestrzeń do wymiany wiedzy, budowania potencjału oraz umożliwiając uzyskiwanie informacji zwrotnych w czasie rzeczywistym.

W 2026 r. Komisja opublikuje raport State of European Cities, wzmacniając podstawy dowodowe dla polityk UE i wspierając bardziej świadome podejmowanie decyzji na wszystkich poziomach. Razem z raportem EUI Forward-Looking, który zostanie opublikowany w pierwszej połowie przyszłego roku, celem będzie identyfikacja priorytetów miast i zapewnienie, że wsparcie EUI pozostanie dostosowane do ich potrzeb.

Wzmocniona rola EUI: od innowacji po doradztwo

W ramach nowej architektury Europejska Inicjatywa Miejska odgrywa kluczową rolę w pomaganiu miastom w poruszaniu się po dostępnych formach wsparcia UE. Komisja Europejska ogłosiła utworzenie Cities Helpdesk, który będzie pomagać miastom w identyfikacji najbardziej odpowiednich narzędzi, źródeł finansowania i mechanizmów wsparcia UE, a także odpowiadać na ich praktyczne wyzwania związane z programami UE. Helpdesk będzie obsługiwany przez Portico, centralny europejski hub wiedzy i społeczności dla praktyków miejskich (więcej informacji na końcu artykułu).

Kolejnym kluczowym elementem nowej struktury jest konkurs EUI Call 4 for Innovative Actions, który zostanie otwarty na początku 2026 r., ze szczególnym uwzględnieniem wsparcia małych i średnich miast w testowaniu małoskalowych, innowacyjnych rozwiązań. Podejście oddolne umożliwi władzom miejskim składanie propozycji zgodnych z priorytetami miejskimi wskazanymi w Agendzie Miejskiej UE.

Przy orientacyjnym budżecie 60 mln EUR z EFRR, konkurs ma wesprzeć ok. 30 projektów w całej Europie i odzwierciedla wspólne wysiłki KE i EUI na rzecz tworzenia przestrzeni, w której miasta mogą testować nowe pomysły i skalować rozwiązania odpowiadające na pilne wyzwania miejskie.

Przygotowanie na przyszłość: Platforma EU Cities

W nadchodzącym okresie programowania zostanie uruchomiona platforma EU Cities, zintegrowana struktura łącząca finansowanie, pomoc techniczną, doradztwo, dane i wiedzę, aby wspierać miasta różnej wielkości. Jej celem będzie dostosowanie się do zmieniających się potrzeb miast, szczególnie małych i średnich, oraz reagowanie na pojawiające się wyzwania.

EUI do tej pory wsparła ponad 850 miast, z silnym udziałem małych i średnich ośrodków (72%), oferując w ciągu niespełna trzech lat kluczowe usługi, które staną się fundamentem nowej platformy.

W przyszłości EUI będzie wzmacniać te możliwości, zapewniając miastom niezbędne zasoby i wsparcie. Inicjatywa już teraz realnie przyczynia się do budowy fundamentów pięciu kluczowych elementów przyszłej platformy.

a) Budowanie potencjału, planowanie strategiczne i sieciowanie

Poprzez ponad 30 wydarzeń na poziomie UE i krajowym EUI oraz Urban Contact Points wspierają miasta w rozwijaniu zdolności operacyjnych i administracyjnych potrzebnych do planowania strategicznego i wdrażania zrównoważonych polityk miejskich. W ciągu zaledwie 2 lat mechanizmy uczenia się w ramach EUI — obejmujące 23 wydarzenia budujące potencjał, 12 działań typu peer-review i 92 wymiany City-to-City — okazały się niezwykle wartościowe w pomaganiu miastom w rozwiązywaniu konkretnych wyzwań poprzez dzielenie się praktyczną wiedzą i doświadczeniem.

b) Wsparcie projektów innowacyjnych

EUI oraz jej poprzednik, UIA, są największymi dostawcami unijnego wsparcia dla innowacji w miastach. W tym okresie programowania ogłoszono trzy konkursy na innowacyjne, odważne projekty miejskie, a czwarty zostanie uruchomiony na początku 2026 r. Będzie on obejmował nowy model małoskalowych innowacji, pilotażowo testując podejście, które może okazać się korzystne w kolejnym okresie programowania.

c) Doradztwo w zakresie finansowania i funduszy

Zapewnienie miastom pomocy w dostępie do różnych źródeł finansowania i ich łączeniu, a także oferowanie wiedzy eksperckiej i wsparcia technicznego, to kluczowy czynnik umożliwiający wdrażanie zrównoważonego rozwoju miejskiego, czego dowiodło ostatnie wydarzenie EUI („Access to funding: Practical tools for urban change”). Helpdesk Portico, który zostanie wdrożony przez EUI, odegra tu centralną rolę.

d) Repozytorium danych i narzędzi

Portico odgrywa kluczową rolę w działaniach KE i EUI w zakresie wymiany wiedzy, konsolidując szeroki zakres zasobów i danych z różnych inicjatyw UE, w tym przegląd organizacji i projektów wspierających wdrażanie zrównoważonego rozwoju miejskiego. Platforma stanowi punkt kompleksowej obsługi zapewniający łatwy dostęp do wiedzy, narzędzi i zasobów potrzebnych do wdrażania zrównoważonych praktyk rozwoju miast.

e) Wsparcie dla stałego dialogu

Rola EUI w ułatwianiu stałego dialogu między miastami a UE pozostaje fundamentalna. Dzięki uczestnictwu w strukturach zarządzania sieciami miejskimi, współpracy z krajowymi i regionalnymi organizacjami pośredniczącymi oraz organizacji Cities Forum, EUI zapewnia, że głos miast pozostaje kluczowy w procesie podejmowania decyzji na poziomie UE. Wykorzystując swoje platformy, działania edukacyjne i sieci, EUI konsekwentnie wspiera miasta w poruszaniu się po zmieniającym się krajobrazie miejskim.

Agenda Miejska UE stanowi znaczący krok naprzód w uznaniu roli miast w kształtowaniu polityk unijnych. Dzięki stałemu dialogowi, wsparciu innowacji i działaniom budującym potencjał EUI nadal będzie dostarczać miastom narzędzi niezbędnych do stawiania czoła wyzwaniom zrównoważonego rozwoju miejskiego oraz przyczyniać się do tworzenia bardziej zielonej, lepiej połączonej i bardziej integracyjnej Europy.